منظور از بیمه بار در حمل و نقل بین‌المللی چیست؟ بررسی انواع آن
در حمل و نقل کالا به ویژه بارهای بین‌المللی و سالم رسیدن سفارش به مقصد اهمیت زیادی دارد. تاجران در کشورهای مختلف برای تضمین سلامت بار و جبران خسارت‌های احتمالی کالا را بیمه می‌کنند. بیمه حمل و نقل یک روش مطمئن بوده و خیال شرکت‌های وارد کننده و صادر کننده را راحت می‌کند.
در ادامه قصد داریم پیرامون بیمه حمل و نقل بین‌المللی و انواع آن اطلاعاتی را در اختیار شما قرار دهیم.
تعریف بیمه بار
بیمه بار یا کالا در حمل و نقل، قراردادی است که میان صاحب بار و شرکت حمل کالا بسته می‌شود. در این قرارداد بیمه کننده تعهد می‌دهد که بارهای تحویل گرفته را سلامت به مقصد برساند و در صورت بروز مشکل و یا صدمه به بار، خسارت را پرداخت کند.
بیمه کردن بار برای تجار اهمیت زیادی دارد؛ چرا که ضمانت نامه‌ای برای سالم رسیدن کالا به مقصد داده می‌شود. اعتبار یک شرکت حمل و نقل نیز در بیمه کردن آن است.
در بیمه کالا علاوه بر اینکه اجناس تحویل گرفته شده تحت پوشش قرار می‌گیرند، خودرو و کارکنان حمل کالا هم بیمه می‌شوند.
مطالعه بیشتر: راهنمای کامل ترخیص کالا از گمرک: قوانین، شرایط و نکاتی که باید بدانید
بیمه بار انواع مختلفی داشته و هر یک شرایط خاص خود را برای بیمه کردن دارند. هدف اصلی بیمه این است که سالم رسیدن کالا از مبدأ به مقصد را تضمین کند و در صورت بروز مشکل، خسارت برآورد شده را پرداخت کند.
انواع بیمه بار
بیمه بار حمل و نقل بین‌المللی انواع مختلفی دارد و هر نوع بر اساس مواردی که تحت پوشش می‌گیرد، هزینه بیمه را تعیین می‌کنند. در تقسیم بندی انواع بیمه‌ها سه عامل دخیل هستند. در ادامه به توضیح هر یک می‌پردازیم:
بیمه باربری برحسب محدوده جغرافیایی
محدوده جغرافیایی عامل مهمی در تقسیم بندی انواع بیمه محسوب می‌شود. بیمه باربری واردات کالا، بیمه داخلی، بیمه ترانزیت و بیمه صادراتی بر حسب محدوده جغرافیایی امضا می‌شوند.
بیمه حمل و نقل وارداتی
برای کالاهایی که از خارج از کشور به داخل ارسال می‌شوند، بیمه‌نامه وارداتی صادر می‌شود. مسیر ورود بارها می‌تواند زمینی، دریایی و هوایی باشد و بیمه تمامی مسیرها را تحت پوشش می‌گیرد. بیمه‌نامه وارداتی برای کالاهای خارجی لازم و اجباری است.
بنابراین، همه تجار برای دریافت بار خود از مبدأ، نیازمند دریافت این بیمه نامه از شرکت مربوطه خواهند بود.
بیمه حمل و نقل صادراتی
کالاهایی که از داخل به کشورهای دیگر فرستاده می‌شوند نیازمند بیمه بار صادراتی هستند. بیمه نامه صادراتی هم مانند نوع وارداتی آن، تمامی مسیرها را تحت پوشش خود می‌گیرد و سلامت رسیدن کالا به کشورهای دیگر را تضمین می‌کند.
بیمه باربری ترانزیت
در بیمه‌های باری ترانزیتی برخلاف انواع دیگر، سلامت کالا تنها در مسیر حرکت آن تضمین می‌شود. به عبارت دیگر مبدأ ارسال و مقصد دریافت کالا شامل بیمه نمی‌شوند. شرایط بیمه ترانزیت و نرخ آن با بیمه صادراتی یکسان است.
مطالعه بیشتر: راهنمای کامل خدمات ارزی بازرگانی تعریف، مزایا و کاربردها
بیمه باربری داخلی
بیمه باری داخلی برای جابه‌جایی کالا در داخل کشور صادر می‌شود. هر نوع باری که در مسیرهای هوایی و زمینی داخل کشور قرار می‌گیرند باید از بیمه بار داخلی برخوردار باشند. بیمه داخلی سه نوع است: بیمه عمومی، بیمه پوشش باز و بیمه ساده.
در قرارداد بیمه عمومی شرایطی که تحت پوشش شرکت بیمه کننده قرار می‌گیرد ذکر شده و ارزش بار تعیین می‌شود. علاوه بر آن شرکت بیمه کننده به صورت هفتگی، حق بیمه را با توجه به ارزش بار جابه‌جا شده ذکر می‌کند.
بیمه‌نامه ساده به چند کالا که از قبل تعیین‌شده‌اند تعلق می‌گیرد. در قرارداد بیمه‌نامه ساده، اطلاعاتی اعم از مشخصات دقیق بار، وضعیت آن و روش جابه‌جایی توسط شرکت بیمه کننده، وجود دارد.
بیمه باربری بر حسب پوشش‌های مختلف
انواع بیمه‌های باربری شرایط مختلفی داشته و موارد خاصی را تحت پوشش می‌گیرند. بر همین اساس، تقسیم بندی صورت گرفته است که به توضیح هر یک می‌پردازیم.
بیمه Total Loss
این بیمه را با نام بیمه گمرکی هم صادر می‌کنند. در قرارداد بیمه نامه ذکر شده که اگر به هر دلیل بارهای تحویل گرفته شده در مسیر دریایی صدمه ببینند و یا به کلی نابود شوند، بیمه موظف به جبران خسارت است. کالاهای صادراتی به کشورهای دیگر باید تحت پوشش بیمه Total Loss باشند.
کلوز بیمه
کلوز بیمه توسط همه شرکت‌های بین‌المللی به تأیید رسیده و مورد استفاده تجار قرار می‌گیرد. بر اساس نوع بار و خطراتی که آن را تهدید می‌کند، سه دسته‌بندی برای کلوز بیمه وجود دارد:
بیمه باربری C: این نوع بیمه بار حداقل پوشش دهی را برای کالا انجام می‌دهد و قیمت پایین‌تری دارد. حوادثی که در صورت رخ دادن و آسیب به کالا توسط بیمه جبران خسارت می‌شوند؛ به شرح زیر است:
- انفجار و آتش‌سوزی در کالا
- حوادث مرتبط با کشتی؛ مانند زمین‌گیر شدن، غرق شدن، به گل نشستن و واژگونی در دریا
- خارج شدن قطار و سایر وسایل حمل و نقل از مسیر حرکت و واژگونی آنها
- برخورد هر نوع وسیله نقلیه دریایی یا خارجی به کشتی به غیر از آب
- تخلیه بار در بندر دیگر به دلیل شرایط اضطراری
- زیان همگانی
- خالی کردن بار در دریا به‌منظور سبک شدن کشتی در شرایط بحرانی
- خسارت همگانی
- مسئولیت مشترک در بروز تصادف
بیمه باربری B: در این بیمه حدود 3 درصد به‌ازای هر بسته خسارت دیده، به اضافه ارزش واقعی آن، از شرکت بیمه کننده دریافت می‌شود. تعریف بسته در بیمه، کوچک‌ترین واحد بسته بندی شده در کل بار به حساب می‌آید. شرایط این بیمه به‌قرار زیر است:
- تمامی موارد گفته‌شده در بیمه باری C
- حوادث طبیعی آتشفشان، صاعقه و زلزله
- افتادن بار از عرشه کشتی به درون دریا
- وارد شدن آب دریا به درون کشتی و خسارت به انبار کالا
- نابودی کلیه بار موجود در کشتی
- دزدی و دلالی
- تماس آب با بار
- تماس بار با روغن
- ریزش، شکست و هر نوع خسارت از کالای دیگر
بیمه باربری A: در میان انواع بیمه‌ها، بیمه A کامل‌ترین بوده و بالطبع هزینه بیشتری هم دارد.
برای بیمه A، B، C استثناهایی وجود دارد که عبارتند از:
- خسارت‌های عمدی به بار
- خسارت به دلیل فرسودگی
- خسارت به دلیل بسته بندی غیر اصولی
- خسارت به دلیل مشکل در کالاهای ثبت شده قرارداد بیمه
- خسارت به دلیل تأخیر
- خسارت به دلیل ورشکسته شدن مالک، اجاره کننده و هدایت کننده کشتی
- خسارت به دلیل انفجار هسته‌ای
بارهایی که با کانتینرهای یخچال‌دار جابه‌جا می‌شوند تحت پوشش این بیمه قرار می‌گیرند. در صورتی که به دلیل اختلال، سیستم یخچال کانتینر یا هر دلیل دیگر، بار فاسد شود، شرکت بیمه‌کننده خسارت وارده را جبران می‌کند.
کلوز عدم تحویل
در صورتی که همه یا بخشی از بار، پس از تخلیه از وسیله حمل و نقل مفقود شود، مشتری می‌تواند طبق قرارداد، گزارش عدم تحویل کالا را اعلام کرده و از شرکت بیمه خسارت بگیرد.
لازم به ذکر است که در کلوز A خسارت عدم تحویل کالا ذکر شده است. اما سایر کلوزها شامل این قاعده نمی‌شوند. در صورتی که بیمه‌گذار بخواهد یکی از کلوز B و C را همزمان با کلوز عدم تحویل داشته باشد، شرکت بیمه در مقابل، هزینه بیشتر بار را مشمول بیمه می‌کند.
مطالعه بیشتر: منظور از بازرسی کالا و اینسپکشن در صادرات و واردات چیست؟
بیمه بار وانت
بیمه وانت از انواع بیمه بارهای داخلی است که به نیسان و وانت‌های باری تعلق می‌گیرد. شرایط این بیمه بر اساس خطراتی که وانت‌ها را تهدید می‌کنند مشخص می‌شود. برای مثال در تصادفات، صدمه‌ای که معمولاً به خودروهای سنگین وارد می‌شود بسیار کمتر از وانت نیسان است. پس شرکت بیمه برای بیمه کردن کامیون هزینه بیشتری نسبت به نیسان طلب می‌کند. علاوه بر خودروی حمل و نقل کالا، ارزش بار هم در نرخ بیمه مؤثر است.
شرایط بیمه‌های بین‌المللی حمل و نقل
بیمه‌های بین‌المللی در صورت صدمه همه یا بخشی از بار، طبق قرارداد عمل می‌کنند. در ادامه به انواع این خسارات می‌پردازیم:
شرایط خسارت جزئی
در بیمه‌های بین‌المللی با شرایط خسارت جزئی، تنها در شرایطی جبران خسارت می‌شود که همه کالا آسیب ببیند. به این ترتیب اگر بخشی از کالا که در بار قرار گرفته دچار شکستگی و صدمه دیدگی باشد جبران خسارت توسط شرکت بیمه صورت نخواهد گرفت.
شرایط خسارت خاص
نوعی از بیمه‌ها درصد خسارت تعیین می‌کنند. برای مثال در قرارداد ذکر می‌شود که اگر خسارت وارده به کالا تا 10 درصد باشد بیمه خسارت را پرداخت می‌کند. نوع بیمه خسارت خاص و درصدی که در قرارداد ذکر می‌شود، بنا بر نوع کالا متفاوت است. کالاهای ساده‌تر تا 3 درصد جبران خسارت می‌شوند.
شرایط تمام خطر
این نوع بیمه در انواع بیمه بارهای بین‌المللی ارزش بیشتری دارد. به‌موجب قرارداد این بیمه، خسارت کالا به هر میزان که باشد توسط شرکت بیمه جبران خواهد شد. البته لازم به ذکر است که بیمه عواملی مانند جنگ و اعتصابات را متقبل نمی‌شود.
بیمه نامه بر اساس نوع حمل
مسیرهای حمل و نقل بار شامل مسیرهای هوایی، زمینی، ریلی و دریایی است. شرکت‌های بیمه بار شرایطی مانند خسارت به دلیل سرقت، آتش‌سوزی، تصادف و… را پوشش می‌دهند و بسیاری از این بیمه‌ها برای تجار اجباری هستند. در ادامه به توضیح هر یک از بیمه‌ها می‌پردازیم:
بیمه حمل هوایی
در بیمه حمل و نقل هوایی شرکت بیمه طبق قرارداد موظف است خسارت وارده به بار ارسال شده را جبران کند. شرکت‌های بیمه که در سازمان بیمه یاتا عضویت دارند، به‌ازای جابه‌جایی هر کیلوگرم بار از مسیر هوایی، تا 20 دلار حق بیمه تعیین می‌کنند.
البته در صورتی که ارزش کالاهای ارسالی بیشتر باشد، علاوه بر قرارداد گفته‌شده، بیمه‌نامه دیگری نیز صادر می‌شود.
پس از ارسال کالا از مبدأ و انتقال آن به مقصد، فرودگاه مرسوله را به‌منظور سالم رسیدن بار، ارزیابی می‌کند. اگر خسارتی در کالاها دیده شد، مشتری می‌تواند تا 30 روز پس از رسیدن بار به فرودگاه، درخواست خود را مبنی بر جبران خسارت اعلام کند.
بیمه حمل دریایی
بیمه مرسولات دریایی به کالاهایی تعلق می‌گیرد که قرار است از مسیر دریایی به بندرگاه مقصد ارسال شود. قرارداد بیمه بین شرکت و صاحب کالا و همچنین حمل کننده بار امضا می‌شود.
پوشش‌های این نوع بیمه متفاوت بوده و هر یک شرایط خاص خود را دارند. علاوه بر آن بیمه‌های حمل دریایی بر اساس وسیله حمل و نقل طبقه بندی می‌شوند و نرخ آنها بر همین اساس تعیین می‌شود.
بیمه نامه زمینی
در بیمه نامه زمینی مانند سایر انواع بیمه شرح داده شده، سالم رسیدن مرسوله در جاده‌های بین مرزی تضمین می‌شود. در بیمه‌نامه زمینی خسارت‌هایی که مسئول حمل و نقل به کالا وارد می‌کند توسط متصدی حمل بار به شرکت بیمه پرداخت می‌شود.
فرایند اخذ بیمه بار
برای گرفتن بیمه ابتدا باید فرم شرکت بیمه مربوطه را پر کنید. در این فرم مواردی مانند مشخصات کالا، میزان پوشش دهی بیمه، چگونگی حمل و نقل بار و… درخواست شده است. پس از اینکه فرم را پر کردید آن را با مدارک از قبل گفته‌شده به شرکت بیمه تحویل دهید.
شرکت پس از بررسی فرم و ارزش کالاهای لیست شده، نرخ بیمه بار را تعیین می‌کند. رسید هزینه بیمه به مشتری داده می‌شود و پس از موافقت طرفین، حق بیمه به شیوه‌ای که در قرارداد ذکر شده پرداخت می‌شود.
به این ترتیب فرایند سیستمی بیمه بار طی شده و در تاریخ مقرر به سمت مقصد روانه می‌شود.
در بسیاری از موارد بیمه کردن بار به صورت جداگانه مانند بیمه داخلی، خارجی و… برای مشتریان مقرون به صرفه نیست و ملزم به طی کردن مراحل قانونی بیشتری است. در این شرایط به جای بیمه‌های نام‌برده، قرارداد بیمه عمومی منعقد می‌شود.
مراحل صدور بیمه
پس از پر شدن فرم جهت صدور بیمه بار، استعلام قیمت از اداره کل حمل و نقل هواپیمایی یا کشتی و… گرفته می‌شود. کارشناسان فنی مربوطه لیست کالای ذکر شده در قرارداد را تطبیق می‌دهند و پس از تأیید، حق بیمه مشخص می‌شود. رسید واریز حق بیمه نیز به اداره کل ارسال می‌شود.
در مقابل، مشتری از اداره کل گواهی پرداخت حق بیمه را دریافت می‌کند. مدرک اخذ شده به اداره کل آمار و حسابداری فرستاده می‌شوند و برگ اول، به‌عنوان مدرک نزد این اداره می‌ماند.
موارد تخفیف بیمه باربری
شرکت‌های بیمه برای جذب مشتری بیشتر، تخفیف‌هایی را اعمال می‌کنند که مشتریان شرایط خاص امکان بهره‌مندی از آن را دارند. به چند نمونه از این تخفیف‌ها اشاره خواهیم کرد:
- در صورتی که درخواست حمل کالا با کانتینر، از مبدأ به مقصد و بندر داده شود، حق بیمه 10 تا 20 درصد تخفیف داده می‌شود.
- حمل بار به قطار و هواپیما 10 و 25 درصد تخفیف دارد.
- جابه‌جایی کالا از کشورهای همسایه 20 درصد تخفیف دارد.
- پرداخت حق بیمه به‌صورت نقدی، با 10 درصد تخفیف همراه خواهد بود.
در انتخاب شرکت بیمه به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
برای بیمه کالاها در مسیر حمل و نقل بین‌المللی شرکت‌های متعددی وجود دارند. اما اگر تازه کار باشید انتخاب بهترین بیمه‌ها برای شما دشوار خواهد بود. مشاوران بازرگانی جولایی با توجه به تجربه‌ای که دارند و بر اساس نوع بار و شرایط شما، مناسب‌ترین بیمه را پیشنهاد می‌دهند.
تجارت کالاها و واردات و صادرات آنها پیچیدگی‌های زیادی دارد. اما مهم‌ترین نکته در تمام مراحل، سالم بودن کالا در مسیر حمل و نقل و در نهایت تحویل به مقصد است. بهترین شرکت‌های بیمه که اعتبار بالایی دارند در بسیاری از موارد وظایف خود را به‌درستی انجام داده و مأموریت را به اتمام می‌رسانند.
مقرون به صرفه بودن بیمه باربری نکته دیگری است که برای تجار اهمیت می‌یابد. در این خصوص مشاوران ما با ارائه پیشنهادهایی، بهترین شرکت بیمه با پوشش دهی بالا و قیمت مقرون به صرفه را توصیه می‌کنند.
مراحل پرداخت خسارت
- مشتری خسارت‌دیده باید در مدت زمان 3 تا 5 روز پس از صدمه به بار شرکت بیمه را مطلع کند.
- شرکت بیمه کارشناسان مربوطه را برای ارزیابی کالا به محل مورد نظر می‌فرستد و خسارت‌های وارده توسط کارشناس برآورد می‌شود.
- پس از گردآوری مدارک و مجوزهای خواسته شده ارسال آن به شرکت بیمه انجام می‌گیرد.
- در صورت تأیید شرکت بیمه خسارت وارد آمده به بار به مشتری پرداخت می‌شود.
سخن پایانی
در این مطلب سعی کردیم بیمه بار بین‌المللی و شرایط و انواع آن را شرح دهیم. این اطلاعات به تجار کمک می‌کند تا با مراحل کلی بیمه آشنا شده و در معاملات بین‌المللی از آن استفاده کنند. تماس با ما جهت مشاوره در این زمینه توسط مشتریان و کاربران امکان‌پذیر است.