کالای متروکه چیست؟ چگونه باید آن را ترخیص کرد؟

آیا می‌دانید سالانه هزاران تن کالا در گمرکات ایران به دلیل مشکلات ترخیص، متروکه می‌شوند؟ کالای متروکه به کالاهایی گفته می‌شود که به دلایل مختلف، مانند عدم پرداخت هزینه‌های گمرکی یا دریافت نشدن توسط صاحب کالا، در انبارهای گمرک باقی می‌مانند. این وضعیت نه‌تنها هزینه‌های مالی سنگینی به همراه دارد، بلکه می‌تواند مشکلات قانونی و تجاری ایجاد کند. در این مقاله، با تعریف کالای متروکه، دلایل وقوع آن، معایب و راه‌های ترخیص آن در ایران آشنا می‌شوید. اگر به دنبال راه‌حلی برای ترخیص سریع و قانونی کالای خود هستید، تا انتها با ما همراه باشید.

کالای متروکه چیست؟

به زبان ساده، کالای متروکه کالایی است که به دلیل عدم تکمیل فرآیند ترخیص، در بنادر، مرزها یا انبارهای گمرکی متوقف شده و به‌صورت غیرقانونی نگهداری می‌شود. این کالاها ممکن است به مقصد نهایی نرسند یا هزینه‌های مربوط به ترخیص آن‌ها (مانند عوارض گمرکی یا مالیات) پرداخت نشود. طبق گزارش‌های گمرک ایران، حجم قابل‌توجهی از کالاها به دلیل مشکلات مالی یا ناآگاهی از قوانین گمرکی، سالانه متروکه می‌شوند.

برای ترخیص این کالاها، صاحب کالا باید مراحل قانونی را طی کند، هزینه‌های مربوطه را پرداخت نماید و مدارک لازم را ارائه دهد. اما چه عواملی باعث می‌شود یک کالا متروکه شود؟ در ادامه به بررسی این موضوع می‌پردازیم.

دلایل متروکه شدن کالاها

کالاها به دلایل متعددی ممکن است در گمرک متوقف شوند. در اینجا به مهم‌ترین عوامل اشاره می‌کنیم:

1. عدم پرداخت هزینه‌های گمرکی

یکی از شایع‌ترین دلایل متروکه شدن، ناتوانی یا امتناع صاحب کالا از پرداخت هزینه‌های گمرکی مانند عوارض، مالیات یا هزینه‌های انبارداری است. این مشکل به‌ویژه در شرایط اقتصادی دشوار یا برای واردکنندگان تازه‌کار رایج است.

2. مشکلات حمل‌ونقل

اختلالات در فرآیند حمل‌ونقل، مانند خرابی وسیله نقلیه، تصادفات یا تأخیرهای لجستیکی، می‌تواند باعث توقف کالا در مسیر شود. در برخی موارد، این مشکلات منجر به رها شدن کالا شدن آن می‌گردد.

3. نقص مدارک یا مشکلات گمرکی

عدم تطابق اسناد (مانند بارنامه یا فاکتور خرید)، ناقص بودن مدارک یا عدم رعایت قوانین گمرکی می‌تواند فرآیند ترخیص را متوقف کند. برای مثال، اگر گواهی مبدأ ارائه نشود، گمرک ممکن است از ترخیص کالا جلوگیری کند.

4. ناآگاهی یا ناتوانی در انجام مراحل ترخیص

بسیاری از واردکنندگان به دلیل عدم آشنایی با فرآیندهای گمرکی یا کمبود منابع مالی، قادر به تکمیل مراحل ترخیص نیستند. این موضوع به‌ویژه برای کسب‌وکارهای کوچک چالش‌برانگیز است.

دقت کنید که متروکه شدن کالا یک وضعیت غیرقانونی محسوب می‌شود و برای رفع آن باید هرچه سریع‌تر اقدام کرد. اما این مشکل چه پیامدهایی به دنبال دارد؟

معایب و مشکلات کالای متروکه

متروکه شدن کالاها نه‌تنها برای صاحب کالا، بلکه برای گمرک و زنجیره تأمین نیز مشکلاتی ایجاد می‌کند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین معایب آن اشاره می‌کنیم:

ضرر مالی

یکی از معایب اصلی این مشکل، ضرر مالی است. هزینه‌های حمل و نقل، هزینه‌های گمرکی و سایر هزینه‌های مربوطه برای کالاها پرداخت نمی‌شود. همچنین به جای آن، کالاها در مراحل ترخیص گیر می‌افتند. این موضوع می‌تواند به تلف شدن منابع مالی و زیان اقتصادی منجر شود.

ضایع شدن کالا

در صورتی که کالاها برای مدت طولانی در شرایط غیرمناسب متروک شوند، ممکن است خراب شوند یا کیفیت خود از دست بدهند. این موضوع به تلف شدن کالا و از بین رفتن ارزش آن منجر می‌شود.

عدم رضایت مشتری

اگر کالاها به دلیل متروک شدن در مراحل حمل و نقل یا ترخیص به مقصد نهایی نرسند، مشتریانی که در انتظار آن‌ها هستند ممکن است ناراضی شوند. این موضوع می‌تواند به از دست دادن اعتماد مشتریان و تأثیر منفی بر روی روابط تجاری منجر شود.

مشکلات قانونی

متروکه شدن کالا معمولاً یک وضعیت غیرقانونی است. در صورتی که کالاها بدون ترخیص قانونی به مقصد نهایی حمل شوند، ممکن است با مشکلات قانونی مواجه شوید. این مشکلات می‌تواند شامل جریمه‌ها، پیگرد قضایی و تأخیرهای قانونی باشد.

کالای متروکه و تاثیر بر تسهیلات گمرکی

متروک شدن کالاها می‌تواند تأثیر منفی بر تسهیلات گمرکی داشته باشد. زمان و انرژی کارکنان گمرکی صرف رسیدگی به کالاهای متروک شده می‌شود که می‌تواند منجر به تأخیر در ترتیبات گمرکی سایر کالاها شود.

به طور کلی، متروک شدن کالاها باعث ضرر مالی، از بین رفتن کالاها و ارزش آن‌ها، نارضایتی مشتریان و مشکلات قانونی می‌شود. بنابراین، ضرورت دارد که نظم و قوانین مربوط به حمل و نقل و ترخیص کالاها رعایت شود تا بتوانیم از این مشکلات جلوگیری کنیم.

شیوه‌های مختلف ترخیص کالای متروکه

ترخیص کالای متروکه (کالایی که در مراحل حمل و نقل یا ترخیص به مقصد نهایی نرسیده است) ممکن است در برخی از کشورها به شیوه‌های خاصی انجام شود. در این بخش، برخی از شیوه‌های معمول ترخیص کالای متروکه را ذکر می‌کنیم:

بازیابی کالا

در برخی موارد، اگر کالایی متروکه شود، می‌توان با دریافت مدارک و اطلاعات مربوطه، اقدام به بازیابی آن کالا کرد. در این صورت باید با پرداخت هزینه‌های حمل و نقل برای تحویل کالا به مقصد نهایی یا ترخیص کالا در مقصد مورد نظر، اقدام به ترخیص کالا کرد.

اعلام ارزش متروکه

واردکننده می‌تواند به گمرک اعلام کند کالایی که دریافت کرده است، به دلیل آسیب‌های ناشی از متروک شدن ارزش خود را از دست داده است. در این صورت، گمرک می‌تواند ارزش کالای متروکه را متناسب با وضعیت آن تعیین کند و هزینه‌های گمرکی را بر اساس آن محاسبه کند.

مطالعه بیشتر: ارزش گمرکی کالا در تجارت چرا اهمیت دارد؟

نقدینگی

قوانین و مقررات گمرکی در کشورها به وارد کننده یا صاحب کالا اجازه می‌دهد تا در صورت متروک شدن کالا، آن را به صورت نقدی در گمرک بفروشد. در این صورت، درآمد حاصل از فروش کالای متروکه برای پرداخت هزینه‌های گمرکی استفاده می‌شود و کالا به صورت قانونی ترخیص می‌شود.

معامله مجدد

وارد کننده می‌تواند با صاحب کالا توافق کند که کالای متروکه را به صورت معامله مجدد به فروش برساند. در این صورت، پس از فروش کالا به خریدار جدید، مدارک مربوطه برای ترخیص کالا ارائه می‌شود و فرآیند ترخیص ادامه می‌یابد.

مراحل ترخیص کالای متروکه در ایران

در ایران، ترخیص کالای متروکه شامل مراحل زیر است که باید به‌دقت انجام شوند:

1. تعیین وضعیت کالا: ابتدا گمرک بررسی می‌کند که آیا کالا به‌طور رسمی متروکه شده است یا خیر. این مرحله شامل بازرسی فیزیکی و بررسی اسناد است.
2. ثبت‌نام در سامانه گمرکی: صاحب کالا باید در سامانه جامع گمرکی (EPL) ثبت‌نام کرده و اطلاعات شخصی، شرکتی و جزئیات کالا را وارد کند.
3. تهیه مدارک: مدارکی مانند بارنامه، فاکتور خرید، گواهی مبدأ، گواهی مقصد و گواهی متروکه شدن باید آماده شوند.
4. ارائه مدارک به گمرک: مدارک از طریق سامانه یا به‌صورت حضوری به گمرک ارائه می‌شوند.
5. ارزیابی ارزش کالا: گمرک ارزش کالا را بر اساس وضعیت فعلی، قیمت خرید یا ارزش بازار تعیین می‌کند.
6. پرداخت هزینه‌ها: هزینه‌های گمرکی شامل عوارض، مالیات و هزینه‌های انبارداری باید تسویه شوند.
7. ترخیص و تحویل: پس از پرداخت، مجوز ترخیص صادر شده و کالا تحویل صاحب آن می‌شود.

نتیجه گیری

به طور کلی، کالای متروکه به کالاهایی گفته می شود که بنا به دلایلی در گمرک گیر کرده اند و برای ترخیص آنها باید مراحل خاصی طی شود. همچنین شیوه‌های ترخیص کالای متروکه ممکن است در هر کشوری متفاوت باشد و بسته به قوانین و مقررات مربوطه تعیین شود. بنابراین، در صورت متروک شدن کالا، بهتر است با مقامات گمرکی محلی در تماس باشید و اطلاعات مربوط به روش‌ها و مراحل ترخیص کالای متروکه در کشور موردنظر خود را دریافت کنید.

همچنین در صورت نیاز به مشاوره تخصصی در این زمینه و یا هر مورد دیگری که مربوط به امور صادرات/واردات، گمرک و ترخیص کالا است، کافی تا با مشاوران شرکت بازرگانی جولایی در تماس باشید تا شما را به بهترین شکل ممکن راهنمایی کنند.

سؤالات متداول درباره کالای متروکه