اینکوترم DAP برای تجارت ایران و کاربردهای آن در واردات و صادرات
تصور کنید در روند پرچالش بازرگانی، که هر حرکت میتواند دردسرساز یا سودآور باشد، ابزاری ساده اما مؤثر وجود داشته باشد که کار را آسانتر کند. این ابزار، اینکوترم تحویل در محل مقصد یا همان (DAP) است، که نه تنها مسئولیتها بین فروشنده و خریدار را مشخص میکند، بلکه در تجارت چند میلیارد دلاری ایران با همسایگان، بسیار کاربردی است. با توجه به آمار گمرک ایران که حجم تجارت خارجی در هشت ماه نخست سال 2025 را بیش از ۷۶.۵ میلیارد دلار اعلام کرده است، DAP به عنوان یکی از پرطرفدارترین شرایط تجاری، ریسک ناشی از تحریمها را کم کرده و امکانات بهتری در حمل و نقل فراهم میکند.
اگر در حوزه واردات از چین یا صادرات به بازار ترکیه فعالیت میکنید، این مطلب راهنمای شماست. ما این موضوع را به طور دقیق بررسی میکنیم. با ما همراه باشید تا ببینید چگونه اینکوترم DAP میتواند تجارت شما در ایران را از کاری پرخطر به یک استراتژی هوشمند تبدیل کند.
اینکوترم DAP چیست و چرا برای تجارت ایران حیاتی است؟
بیایید اول مفاهیم اصلی را سادهتر مرور کنیم. اصطلاح DAP که مخفف Delivered at Place (تحویل در محل) است، یکی از یازده قاعده استاندارد اینکوترمز است که اتاق بازرگانی بینالمللی (ICC) آن را تعریف کرده است. در این روش، فروشنده (که معمولاً همان صادرکننده است) مسئول رساندن کالا به نقطه مشخصی در کشور خریدار، مثل یک انبار، بندر یا حتی کارخانه، میباشد. این مسئولیت شامل هزینههای حمل، بیمه (در صورت نیاز) و انجام تشریفات صادراتی است. اما از لحظه تحویل کالا در محل مقصد، تمام خطرات و مسئولیتها به خریدار منتقل میشود: خریدار باید کالا را تخلیه کند، فرآیند ترخیص گمرکی را انجام دهد و عوارض وارداتی یا مالیات را بپردازد.
چرا اینکوترم DAP برای ایران اهمیت زیادی دارد؟ ایران با تحریمهای بینالمللی مواجه است که بر تجارت آن تأثیر گذاشته است. DAP این ریسکها را تقسیم میکند: فروشنده کنترل بیشتری بر فرآیند حمل دارد که برای ایران بهدلیل محدودیتهای بانکی مناسب است. برای مثال، در تجارت با اتحادیه اوراسیا، DAP این امکان را فراهم میکند که کالا تا مرزهای مشترک حمل شود، بدون آنکه خریدار ایرانی درگیر مراحل اولیه حمل شود. این روش برای همه روشهای حملونقل (دریایی، هوایی، زمینی) قابل استفاده است و بر اساس آمار، بیش از ۶۰ درصد معاملات تجاری کوچک و متوسط ایران از آن بهره میبرند. اگر تازهکار هستید، بدانید که DAP بخشهای پیچیده کار را مدیریت میکند و به شما اجازه میدهد بر گسترش کسبوکار خود تمرکز کنید.
کاربرد اینکوترم DAP در واردات به ایران
واردات که پایه اصلی اقتصاد ایران در سالهای اخیر بوده است، با ارزشی بیش از ۲۸.۴ میلیارد دلار در نیمه نخست سال 2025، بیشتر از چین و امارات تأمین میشود. اینکوترم DAP در اینجا بسیار کاربردی است، چون فروشنده خارجی کالا را تا مقصد در ایران تحویل میدهد و خطرهای مربوط به حمل را کم میکند، امری که با توجه به تحریمها بسیار مهم است.
واردات از چین را در نظر بگیرید. در چنین تجارتی، اینکوترم DAP کمک بزرگی میکند. چین شریک اصلی تجاری ایران است. کالاهایی مانند ماشینآلات، کالاهای الکترونیکی و مواد اولیه از چین به ایران میآیند. در اینکوترم DAP، فروشنده چینی مسئول رساندن کالا از شهرهایی مانند گوانگجو یا شانگهای به بنادر ایران مثل بندرعباس است. این روش خطرهای ناشی از تحریم را کاهش میدهد، چون پرداخت میتواند با پول دیگری مانند یوان انجام شود و حمل کالا از مسیرهای جایگزین مانند امارات امکانپذیر است.
برای یک شرکت وارداتی ایرانی، این به معنای صرفهجویی قابل توجه در زمان است. یا این روش، کالا در ۲۰ تا ۳۰ روز میرسد، و دیگر نیازی به ماهها انتظار نیست. فرض کنید شما صاحب یک کسبوکار کوچک هستید و میخواهید قطعات الکترونیکی وارد کنید. با اینکوترم DAP، فقط باید کار ترخیص کالا از گمرک را مدیریت کنید که با کمک افراد متخصص، این کار در ۳ تا ۵ روز انجام میشود.
امارات هم نقش مهمی در روند واردات به ایران دارد. این کشور اغلب به عنوان نقطه واسطه برای واردات کالاهای چینی به ایران عمل میکند. اینکوترم DAP در اینجا خطرهای ناشی از تحریم را کم میکند، زیرا طرف اماراتی کالا را تا مرز ایران حمل میکند و شما از شبکههای حملونقل موجود در این کشور استفاده میکنید. برای نمونه، در واردات از دبی، هزینه حمل یک کانتینر ۲۰ فوتی حدود ۱۲۰۰ تا ۱۸۰۰ دلار است که در اینکوترم DAP، این هزینه را فروشنده پرداخت میکند. این روش برای تازهکاران ایدهآل است، زیرا بدون نیاز به تخصص فنی در حملونقل، میتوانید از موقعیتهای بازار بهره ببرید. همچنین در تجارت با قطر، که حجم آن رشد ۱۵ درصدی داشته و بر حوزه انرژی و مواد شیمیایی متمرکز است، اینکوترم DAP امکانات مناسبی برای حمل سریع دریایی از خلیج فارس به بنادر جنوبی ایران فراهم میآورد.
اما چه مشکلاتی وجود دارد؟ تحریمها پرداخت مستقیم را دشوار میکنند، هرچند راهحلهایی مانند خدمات ارزی بازرگانی وجود دارد که انتقال امن پول از یوان به ریال را آسان میکند.
صادرات با اینکوترم DAP از ایران: فرصتهای ترکیه
حالا به بخش صادرات میرسیم، که ایران با رشد ۱۳ درصدی در صادرات غیرنفتی، در حال گسترش بازار خود در کشورهای همسایه است. اینکوترم DAP برای صادرات به ترکیه گزینه مناسبی است. ترکیه که شریکی مهم برای ایران محسوب میشود و کالاهایی مانند محصولات پتروشیمی، خشکبار و فلزات را از ایران خریداری میکند.
در اینکوترم DAP، صادرکننده ایرانی کالا را تا مقصدی در ترکیه مانند استانبول یا مرز بازرگان میرساند و خریدار ترک مسئول ترخیص کالا از گمرک میشود. این روش باعث میشود تعرفههای ترجیحی پیمان تجارت آزاد بین دو کشور اعمال شود و هزینههای حمل و نقل حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد کاهش یابد. برای مثال، در صادرات محصولاتی مانند پسته یا زعفران، دو کالای مهم ایران، اینکوترم DAP این امکان را فراهم میکند که کالا به انبارهای ترکیه تحویل داده شود، بدون آنکه نگران بیمه بار باشید. با کاهش تعرفههای ترکیه برای کالاهای ایرانی تا ۱۵ درصد، این روش میتواند حجم صادرات را به صورت بالقوه به ۲۰ میلیارد دلار برساند.
مشکلات موجود چیست؟ بررسیهای ضددامپینگ ترکیه و محدودیتهای ناشی از تحریمها، حملونقل مستقیم را دشوار میکنند. اما با استفاده از مسیر ترکیبی زمینی-دریایی از طریق مرز بازرگان میتوان این موانع را پشت سر گذاشت. برای فعالان باتجربه، اینکوترم DAP یک راهکار برای ورود به بازارهای بزرگتر است و برای تازهکاران، مسیری امن برای آغاز صادرات بدون پیچیدگیهای فراوان فراهم میکند.
قوانین اینکوترم DAP و چالشهای خاص ایران
قوانین اینکوترم DAP بر اساس مقررات اینکوترمز ۲۰۲۰ ثابت است: فروشنده مسئول انجام کارهای صادراتی، حمل کالا و رساندن آن به مقصد تعیینشده است و خریدار مسئول ترخیص واردات، تخلیه کالا و پرداخت عوارض گمرکی میباشد. در ایران، گمرک برای طبقهبندی کالاها از کدهای تعرفهای استفاده میکند و فرآیند ترخیص آنلاین را در بنادر اصلی اجباری کرده است. همچنین، صدور مجوزهای دیجیتال برای معاملات تحت اینکوترم DAP نیز در نظر گرفته شده است.
البته چالشهای قابل توجهی هم وجود دارند. تحریمها بیش از ۵۰ نهاد ایرانی را هدف قرار داده و صادرات را مختل کرده است. این محدودیتها سبب تأخیر در حمل مستقیم کالا میشود، و بیش از ۱۷۰ کشتی ایرانی مشمول تحریم هستند. پرداختهای بینالمللی نیز با مشکل مواجه است. محدودیت در استفاده از سوئیفت، باعث روی آوردن به ارزهای جایگزین مانند یوان یا رمزارزها شده که حدود ۴۰ درصد رشد داشتهاند. همچنین فرآیند ترخیص گمرکی ممکن است به دلیل نقص در اسناد، ۱۰ تا ۱۵ روز به طول بیانجامد.
برای مقابله با این چالشها، راهکارهایی وجود دارد. میتوان از شرکتهای واسط در دبی یا ترکیه کمک گرفت و برای پرداختها از سامانه ارزی نیما استفاده کرد. گروه بازرگانی جولایی، با بیش از ده سال سابقه، این مشکلات را برطرف میکند و خدماتی مانند پیدا کردن کالا، مدیریت حملونقل، بیمه و ترخیص کالا را با پشتیبانی۲۴ ساعته ارائه میدهد.
با خدمات بازرگانی جولایی نیازی نیست نگران چیزی باشید!
- ترخیص کالا بدون دغدغه با تیم متخصص گمرکی
- صرفهجویی در زمان و هزینه با مشاوره رایگان پیش از شروع
- پشتیبانی 24 ساعته در تمام مراحل گمرکی
مزایای اینکوترم DAP
بیایید این اینکوترم را با موارد مشابه مقایسه کنیم:
| جنبه مقایسه | DAP (تحویل در مقصد) | DDP (تحویل با حقوق پرداختی) | EXW (تحویل در کارخانه) |
|---|---|---|---|
| مسئولیت حمل | با فروشنده تا مقصد | با فروشنده تا مقصد + ترخیص | با خریدار از درب کارخانه |
| ریسک تحریمها در ایران | متوسط (واسطهها مفید اند) | بالا (مجوزهای زیاد لازم است) | پایین (کنترل کامل با خریدار) |
| هزینه برای ایرانی | متوسط (۱۵۰۰-۲۰۰۰ دلار/کانتینر) | بالا (شامل حقوق گمرکی ۲۰-۳۰%) | پایین |
| زمان تحویل (چین به ایران) | ۲۰-۳۰ روز | ۲۵-۳۵ روز | ۳۰-۴۵ روز |
| مناسب برای | واردات از چین/صادرات به ترکیه | کالاهای لوکس | تازهکاران با دسترسی به لجستیک قوی |
| چالش اصلی | ترخیص با خریدار | پیچیدگی حقوقی | ریسک حمل اولیه |
این جدول نشان میدهد DAP تعادلی عالی برای بازار ایران است؛ ریسک کم، هزینه متوسط و سرعت بالا. در پایان، اینکوترم DAP برای ایران تنها یک عبارت نیست، بلکه کلیدی است که چالشها را به فرصت تبدیل میکند. از همکاری با قطر در زمینه انرژی تا ورود به بازارهای ترکیه، این روش یک راهنمای کاربردی برای همه فعالان اقتصادی است. آیا آماده شروع هستید؟ همین حالا با ما تماس بگیرید و مشاوره رایگان دریافت کنید.
سؤالات متداول
فروشنده کالا را تا مقصد مشخص (مثل انبار در ایران) حمل میکند و ریسک را تا آنجا پوشش میدهد، اما خریدار مسئول تخلیه، ترخیص و پرداخت عوارض است. این تقسیمبندی در تحریمها، کنترل بیشتری به فروشنده خارجی میدهد و کار را برای ایرانیها سادهتر میکند.
با رشد ۱۰ درصدی واردات ایران از چین، DAP ریسک حمل را به فروشنده چینی میسپارد و پرداختها را با یوان امنتر میکند.
در DAP، خریدار ایرانی ترخیص را بر عهده دارد، اما DDP فروشنده را مسئول حقوق گمرکی ورودی میکند، که با وجود تحریمها سختتر میشود. DAP هزینهها را برای واردکنندگان ۲۰-۳۰ درصد پایینتر نگه میدارد، به خصوص برای واردات کالاهایی با حجم متوسط از امارات.
صادرکنندگان ایرانی کالا را تا مرز ترکیه (مثل بازرگان) حمل میکنند و خریدار ترک ترخیص را انجام میدهد. این روش با تعرفههای FTA، هزینه لجستیک را تا ۲۵ درصد کاهش میدهد و برای محصولات پتروشیمی یا خشکبار عالی است.
تحریمها حمل مستقیم را سخت میکنند و ترخیص را تا ۱۰ روز طولانی، اما با واسطههایی مثل دبی و خدمات لجستیک شرکتهای بازرگانی، ریسک به حداقل میرسد. تمرکز روی مسیرهای زمینی-دریایی راز موفقیت است.
بله، برای برای واردات انرژی از قطر یا صادرات به بازارهای اوراسیا، DAP لجستیک را ساده میکند.
با توجه به محدودیت های استفاده از سوئیفت، باید از یوان یا رمزارزها برای پرداخت استفاده کنید. بهتر است از خدمات ارزی بازرگانی شرکتهای تجاری استفاده کنید تا انتقالات بدون ریسک انجام شود.