بهترین ارزهای بازرگانی برای صادرات و واردات

آشنایی با مفهوم ارز و انواع آن و عوامل موثر در کاهش و افزایش قیمت ارزها، می‌تواند موضوعات مهمی برای انجام معاملات اقتصادی باشد. افرادی که به تجارت بین المللی می‌پردازند باید با این موضوعات آشنایی کامل داشته باشند. ما در این مطلب قصد داریم در مورد ارزهای بازرگانی با شما صحبت کرده و مطالب مهمی در اختیارتان قرار دهیم. پس تا پایان ما را همراهی کنید.

ارز چیست؟

برای این که بتوانیم تعریف جامع و کاملی از ارز بازرگانی داشته باشیم، می‌توانیم بگوییم برای انجام معاملات اقتصادی بین کشورهای مختلف باید از پولی استفاده کرد که مورد قبول و پذیرش هر دو کشور قرار گرفته باشد.

در بانکداری بین المللی، ارز به معنای پول خارجی بوده و مبادله ارز بین کشورهای مختلف قواعد و قوانین خاص خود را دارد. استفاده از این ارزها در معاملات اقتصادی بین المللی، الزامی است. ارزهای بازرگانی برای واردات و صادرات توسط بانک‌ها ارائه و توزیع می‌شوند.

کشورهای مختلف برای واردات و صادرات انواع کالاها و خدمات باید به بانک‌ها مراجعه کرده و ارز مورد نیاز خود را دریافت کنند.

بازار ارز، بازار متغیری است و اعضایی مانند بانک‌ها، تاجران، دلالان، واردکنندگان، صادرکنندگان و غیره در آن فعالیت می‌کنند که بانک‌ها جزء فعال‌ترین و مهم‌ترین اعضا هستند. همه این افراد باید با هم به طور دائم در تماس و ارتباط باشند تا بتوانند معاملات اقتصادی را انجام دهند.

ارزهای مختلفی در بانک‌ها به افراد ارائه می‌شود. ارزهای بازرگانی مانند دلار آمریکا، کرون سوئد، دلار استرالیا، دینار بحرین و پوند انگلیس و غیره از انواع مختلف ارزها هستند.

بانک‌ها در قبال دریافت وجه یا ارزهای مختلف، نوع دیگری از ارز را به افراد در قالب چک‌های ارزی، صدور انواع ضمانت نامه‌های ارزی، صدور انواع اعتبار نامه مسافرتی و گشایش اعتبارات مسافرتی پرداخت می‌کنند.

بنابراین کشورها برای ارتباط با یکدیگر و انجام معاملات اقتصادی باید از انواع مختلفی از ارزها استفاده کنند. میزان نیاز یک کشور به ارزهای مختلف به میزان واردات و صادرات بستگی دارد. میزان درآمدهای وارداتی و صادراتی کشورها باید تقریباً برابر باشد تا کشور با کسری ارز وارداتی روبرو نشود.

انواع ارزها

تا اینجا متوجه شدید که ارز، همان پول قابل قبول و مورد پذیرش دو طرف معاملات بین المللی است. اما ارزهای بازرگانی که برای واردات و صادرات مورد استفاده و معامله قرار می‌گیرند، بر حسب فاکتورهای مختلف دسته بندی می‌شوند که در ادامه به برخی از این دسته بندی‌ها اشاره خواهیم کرد.

ارزهای معاملاتی از نظر قابلیت تبدیل به ارزهای دیگر به دو دسته عمده تقسیم می‌شوند که عبارتند از:

• ارزهای قابل تبدیل به ارزهای دیگر: همان طور که از نام این ارزها پیداست، در معاملات اقتصادی می‌توان آنها را به نوع دیگری از ارزها تبدیل کرد. بانک کشورهای طرف معامله تبدیل این ارزها را بر عهده می‌گیرند.

• ارزهای غیر قابل تبدیل: در برخی از کشورها درآمدهای ارزی با هزینه‌های ارزی برابری ندارد. بنابراین بانک مرکزی این کشورها ناچار است برای تبدیل پول ملی کشور خود به ارز محدودیت‌هایی قائل شود. بانک این کشور همان مقدار از ارزهای قابل تبدیل خود را صرف معاملاتی که اولویت دارند، می‌کند.

ارزها از نظر منبع درآمدشان نیز به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند که شامل موارد زیر می‌باشند:

ارز بازرگانی

ارزهایی که در نتیجه معاملات اقتصادی بین کشورهای مختلف به دست می‌آید، ارزهای بازرگانی نامیده می‌شوند. ارزهای که از طریق واردات کالاهای مختلف و یا صادرات آن‌ها به دست می‌آیند، جزء ارزهای بازرگانی هستند.

ارزهای غیر بازرگانی

ارزهایی که از راه‌های مختلف دیگر غیر از معاملات به دست می‌آیند، ارزهای غیر بازرگانی هستند؛ مانند ارزهایی که از طریق جهانگردان و مسافران خارجی وارد ایران می‌شود.

مطالعه بیشتر: راهنمای کامل خدمات ارزی بازرگانی تعریف، مزایا و کاربردها

 ارزها از نظر منبع تامین هم به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند که عبارتند از:

ارزهای دولتی

به دلیل تحریم‌هایی که در ایران وجود دارد، هزینه تبدیل ارز بسیار بالا بوده اما دولت برای کاهش این هزینه‌ها ارز دولتی را با نرخی پایین به کالاهای ضروری مانند دارو، تجهیزات پزشکی، مواد غذایی اساسی، اختصاص ارز دانشجویی به دانشجویان بورسیه در خارج از کشور، سفرهای ماموران دولت و یا تامین ارز برای هزینه درمان بیماران در خارج از کشور اختصاص می‌دهد.

ارزهای دولتی در بازار مبادلات ارزی ارائه و توزیع می‌شوند. افراد زیادی به ارز دولتی انتقاد کرده اند و توجیه اصلی آن‌ها این بوده که ارز دولتی ممکن است باعث افزایش فساد و رانت خواری در اقتصاد کشور شود.   

ارزهای آزاد

در مقابل ارز دولتی، ارز آزاد وجود دارد که توسط صرافان و دلالان ارائه می‌گردد. نرخ ارز آزاد در بازار آزاد تعیین می‌شود و طبق تعرفه‌های جهانی افزایش یا کاهش پیدا می‌کند. به غیر از کالاهای اساسی که دولت به آن‌ها ارز دولتی اختصاص داده است، سایر کالاهای وارداتی باید با استفاده از ارز آزاد معامله شوند.

نرخ ارز چیست و چگونه تعیین می‌شود؟

ارز و یا پول مورد قبول بین کشورها، دارای قیمت و نرخی است که به آن نرخ ارز می‌گویند. نرخ ارز انواع مختلفی دارد که در ادامه به توضیح آن‌ها خواهیم پرداخت:

• نرخ ارز موثر حقیقی: برای تعیین این نرخ ارز باید میانگین وزنی از قیمت سبد کالایی در کشورهای تجاری بر اساس پول داخلی آن کشور محاسبه شود.
• نرخ ارز موثر اسمی: برای تخمین نرخ ارز موثر اسمی، میانگین وزنی از پول سایر کشورها را اندازه گیری کرده و سهم هر کشور در تجارت بین المللی را تعیین می‌کنند.
• نرخ ارز حقیقی: در این نرخ نسبت بین قیمت‌های خارجی و داخلی بر حسب یک واحد پول مشخص می‌شود.

برای تعیین نرخ ارز دو روش کلی وجود دارد. چنانچه در یک کشور ورود و خروج ارز آزاد باشد و هیچ نهادی بر آن نظارت نداشته باشد، نظام آزاد ارزی وجود خواهد داشت. در طرف مقابل کشورهایی قرار دارند که بازار ارزی آن‌ها توسط دولت و بانک مرکزی آن کشور کنترل می‌شود. در این کشورها نظام کنترل ارزی حاکم خواهد بود.

بانک مرکزی بر اساس فرمول RER که شامل شاخص قیمت داخلی، شاخص قیمت خارجی و نرخ اسمی ارز بوده، نرخ ارز را مشخص و اعلام می‌کند. در این نظام، نرخ ارز ثابت بوده و توسط دولت به صورت روزانه محاسبه، تعیین و اعلام می‌شود. اما در نظام آزاد ارز، قیمت ارزها شناور بوده و طبق تغییرات سایر کشورها تغییر خواهد کرد.

عوامل موثر بر نرخ ارزهای بازرگانی

نرخ ارزهای بازرگانی و غیر بازرگانی در معاملات اقتصادی و سود و زیاد آن‌ها بسیار موثر است. اما در تعیین نرخ ارزها عوامل مختلفی دخالت دارند. یکی از این عوامل تراز پرداخت‌ها بوده است. کشورهایی که تراز پرداخت آن‌ها در حال کاهش باشد، اعتبار خود را از دست می‌دهند و نرخ ارز آن‌ها کاهش پیدا می‌کند.

استقراض خارجی نیز عامل دیگری است که بر میزان نرخ ارزها موثر است. هر چه یک کشور بیشتر به کشورهای دیگر مقروض باشد نرخ ارز کشور پایین‌تر خواهد آمد. انتظارات برای بالاتر رفتن نرخ ارز یک کشور در آینده، نیز باعث می‌شود معاملات اقتصادی به تعویق افتاده تا نرخ ارز ثابت شود.

تورم و سیاست‌های اقتصادی مانند رشد عرضه پول، فعالیت‌های نظامی، سرمایه گذاری در مقایسه با نقدینگی و غیره نیز در یک کشور می‌تواند در تعیین نرخ ارزهای مختلف تاثیر زیادی داشته باشد.

مزایا و معایب ارزهای بازرگانی

به طور کلی اکثریت کشورها ارز مخصوص به خود را دارند اما تعداد کمی از آن‌ها ارز سایر کشورها را برای خود قانونی اعلام کرده اند؛ مانند السالوادور و پاناما که در کنار پول رایج خود استفاده از دلار را هم قانونی و آزاد می‌دانند.

به دلیل این که دولت بتواند بر روی معاملات اقتصادی بازرگانان کنترل بیشتری داشته باشد و بتواند نیازهای ارزی آن‌ها را تامین کند، فروش ارز به صورت اسکناس را تحت عنوان ارز بازرگانی پوشش داد. برای این کار کارت بازرگانی به هر یک از بازرگانان اختصاص داده شد و طبق سهمیه ماهانه به هر کدام از بازرگانان مبالغ مشخصی ارز بازرگانی پرداخت می‌شود.

این افراد باید گواهی سابقه فعالیت تجاری از وزارت صنعت، معدن و تجارت داشته باشند و سقف دریافت ارز برای این افراد به صورت اسکناس تا شش هزار یورو و یا معادل این میزان ارزهای دیگر خواهد بود.

اختصاص ارز بازرگانی به بازرگانان باعث شد بستری مناسب برای رشد معاملات و فعالیت‌های اقتصادی در کشور به وجود آید. واردات و صادرات کالاها سریع‌تر از قبل انجام شود و ریسک معاملات اقتصادی بسیار کاهش پیدا کرد.

یکی از معایب اختصاص ارز بازرگانی به بازرگانان این است که این ارز به کالاهایی خاصی اختصاص داده شد؛ مانند محصولات کشاورزی، پزشکی و غیره. این امر باعث شد نرخ واردات این دسته از کالاها بسیار بالا رفته و تولید کمی در این زمینه انجام شود.

کاربرد انواع ارزهای بازرگانی

همانطور که پیش‌تر گفته شد ارزهای بازرگانی به ارزهایی گفته می‌شود که در نتیجه انجام معاملات اقتصادی به دست می‌آیند. مثلاً هزینه‌هایی که برای تامین داروهای مورد نیاز کشور انجام می‌شود و یا وارد کردن کالاهای ضروری مانند داروها و تجهیزات پزشکی یا برخی از محصولات کشاورزی.

تخصیص ارز بازرگانی به برخی از کالاها و اعطای مجوز بازرگانی به آن‌ها باعث شده است که این دسته از کالاها بسیار سریع‌تر و با هزینه ای کمتر از کالاهای دیگر از گمرک خارج و ترخیص شوند. ارزهای تجاری هم ممکن است دچار تغییر در ارزش شوند و نرخ آن‌ها تغییر کند. نرخ ارزها به دو صورت شناور و ثابت است.

نرخ ارز ثابت به معنای این است که نرخ ارز طبق مکانیزم‌های بازارهای خارجی مشخص می‌شود. از طرفی نرخ ارز ثابت یعنی نرخی که ارزش آن با ارز دیگر سنجیده می‌شود.

بهترین ارزهای بازرگانی برای صادرات و واردات

بیشتر معاملات اقتصادی ایران با کشور چین است. همانطور که می‌دانید برای واردات کالا از چین باید از ارزها و پول رایج و مورد قبول آن کشور استفاده کرد. در این معاملات باید در قبال کالایی که از چین وارد می‌کنید، ارز حاصل از فروش آن را به کشور مقابل پرداخت کنید.

در برخی از معاملات واردات کالا از چین خریدار پول یا ارز را ابتدای معامله و حتی قبل از دریافت کالا پرداخت می‌کند و در برخی از معاملات هزینه خرید کالا بعد از ارسال و دریافت آن پرداخت می‌شود. انتخاب هر کدام از این روش‌ها به توافق طرفین معامله بستگی دارد.

برخی از معاملات ریسک بالایی دارند که شامل ریسک سیاسی، ریسک اقتصادی، ریسک اعتباری و غیره می‌شوند. تشخیص بهترین ارزهای بازرگانی برای انجام معاملات بر عهده بازرگانان و تاجران می‌باشد. ریسک برخی از معاملات بالا و برخی پایین است.

تاثیرات بازار ارزهای بازرگانی بر زندگی مردم

همه ما می‌دانیم که نرخ ارز و ارزش آن می‌تواند بر میزان معاملات تجاری کشورها تاثیر گذار باشد و منجر به کم شدن و یا زیاد شدن حجم معاملات اقتصادی شود. از طرفی می‌تواند بر میزان تولیدات و صنایع داخلی هم موثر باشد. اگر نرخ ارز آنقدر پایین باشد که بتوان به راحتی و با هزینه کم بسیاری از کالاها را وارد کرد، دیگر انگیزه ای برای تولید در صنایع مختلف وجود نخواهد داشت.

 از طرف دیگر اگر نرخ ارز یک کشور پایین بیاید و نرخ ارز در سایر کشورها بالا برود، دیگر مسافرت به آن کشور و یا انجام معامله با آن به نفع کشورهایی که ارزش پولشان پایین آمده نخواهد بود. بنابراین نرخ ارزهای بازرگانی تاثیر زیادی بر اقتصاد و رشد اقتصادی یک کشور داشته و دارند.

بازار ارز را نمی‌توان توسط افراد خاص و یا در مراکز خاص تعیین کرد. نرخ ارز توسط تاجران و دلالان مشخص می‌شود. بازار ارز به شدت رقابتی است و هر کدام از اعضای این بازار که شامل بانک‌ها، تجار، دلالان و واسطه‌ها و غیره است می‌تواند بر این بازار به شدت تاثیرگذار باشند.