تصور کنید یک روز صبح تلویزیون هوشمندتان را روشن می‌کنید و ناگهان با صفحه‌ای سیاه یا پیام‌های عجیب روبرو می‌شوید. این دقیقاً همان چیزی است که هزاران خانواده ایرانی در تابستان امسال تجربه کردند. تلویزیون‌های هوشمند برندهای محبوب دوو و اسنوا، که سال‌ها به عنوان گزینه‌های اقتصادی و داخلی شناخته می‌شوند، ناگهان از کار افتادند و بحث‌های داغی در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها به راه انداختند. اما چرا این اتفاق افتاد؟ آیا واقعاً هک شده بودند یا مسئله چیز دیگری بود؟ در ادامه به بررسی دقیق دلایل این اختلال می‌پردازیم، با تمرکز روی جنبه‌های فنی و تجاری.
این مشکل نه تنها یک ایراد فنی ساده بود، بلکه نشان‌دهنده چالش‌های بزرگ‌تر در صنعت لوازم خانگی ایران است. بر اساس گزارش‌های معتبر از رسانه‌هایی مانند زومیت و دیجیاتو، این اختلال از اواخر تیرماه ۱۴۰۴ شروع شد و تا مردادماه ادامه یافت. حالا که در شهریور 1404 هستیم، بسیاری از دستگاه‌ها تعمیر شده‌اند، اما هنوز هم سؤالاتی در این زمینه به گوش می‌رسد.
زمینه بروز مشکل: از یک آپدیت ساده تا بحران سراسری
تصور کنید تلویزیون هوشمندتان را به اینترنت وصل کرده‌اید تا از اپلیکیشن‌های آنلاین لذت ببرید، اما ناگهان پیامی ظاهر می‌شود: “به‌روزرسانی فریم‌ور” یا “حساب کاربری ثبت نشده است”. لحظاتی بعد، دستگاه در صفحه لوگوی برند گیر می‌کند یا کاملاً خاموش می‌شود. این مشکل برای هزاران کاربر تلویزیون‌های دوو و اسنوا پیش آمد. گروه صنعتی انتخاب، که مالک این دو برند است، بیش از ۲ میلیون تلویزیون در بازار ایران دارد و حدود ۱.۳ میلیون از آن‌ها مدل‌های هوشمند هستند. مشکل عمدتاً دستگاه‌های متصل به اینترنت را هدف قرار داد و مدل‌های قدیمی‌تر یا غیرهوشمند کمتر درگیر ایت موضوع شدند.
طبق بیانیه‌های رسمی گروه انتخاب، این اختلال از یک ناهماهنگی فنی شروع شد که به سرعت گسترش یافت. کاربران در شهرهایی مانند تهران، اصفهان و شیراز گزارش دادند که تلویزیون‌هایشان بدون هشدار قبلی از کار افتاده است. اما ریشه اصلی کجا بود؟ کارشناسان فنی می‌گویند این مشکل نشان‌دهنده وابستگی بیش از حد تولیدکنندگان ایرانی به فناوری‌های خارجی است، چیزی که واردکنندگان لوازم خانگی باید به آن توجه کنند.
دلایل اصلی از کار افتادن: فنی یا تجاری؟
حالا به عمق ماجرا برویم: چرا تلویزیون‌ها از کار افتادند؟ بر خلاف شایعات اولیه در شبکه‌های اجتماعی که از هک یا بدافزار حرف می‌زدند، منابع معتبر مانند دنیای اقتصاد و گجت نیوز این فرضیات را رد کرده‌اند. گروه انتخاب هم تأکید کرده که هیچ حمله سایبری در کار نبوده و مسئله کاملاً فنی و تجاری است. بیایید دلایل را یکی یکی بررسی کنیم:
۱. ناهماهنگی نرم‌افزاری و مشکلات سرورها: تلویزیون‌های هوشمند دوو و اسنوا بر پایه سیستم‌عامل اندروید کار می‌کنند و برای به‌روزرسانی به سرورهای خارجی متصل می‌شوند. در این مورد، یک اختلال در بسترهای فنی باعث شد آپدیت‌های ناقص یا نامناسب ارسال شود. نتیجه؟ دستگاه‌ها در حالت “بوت‌لوپ” گیر می‌کنند، یعنی مدام در صفحه اولیه می‌مانند بدون اینکه وارد سیستم شوند. این مسئله برای کاربران عادی مثل خانواده‌ها آزاردهنده است، اما برای واردکنندگان نشان‌دهنده ریسک وابستگی به سرورهای خارجی است.
۲. اختلافات تجاری با شرکای چینی: یکی از دلایل اصلی، تنش‌های تجاری با شرکت‌های تأمین‌کننده چینی مانند KTC بود. گزارش‌ها نشان می‌دهد که گروه انتخاب تصمیم به قطع همکاری با این شریک گرفته بود، اما اختلافات مالی، ناشی از نوسانات ارزی و مشکلات پرداخت بین‌المللی، منجر به محدود شدن دسترسی به سرورها شد. برخی کارشناسان این را “گروکشی تجاری” می‌نامند، که یعنی طرف چینی برای فشار آوردن، عملکرد دستگاه‌ها را مختل کرد. این موضوع برای واردکنندگان ایرانی درس بزرگی است: انتخاب تامین کننده چینی قابل اعتماد و داشتن برنامه پشتیبان ضروری است.
۳. مشکلات سخت‌افزاری جانبی: در برخی موارد، اختلال نرم‌افزاری به قطعات سخت‌افزاری آسیب زد، مانند برد اصلی تلویزیون. دبیرکل انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی اشاره کرده که نوسانات برق در ایران، که در تابستان بیشتر شد، این آسیب را تشدید کرد. برای مثال، وقتی برق ناگهان قطع می‌شد، قطعات حساس گاهی می‌سوختند.
تأثیرات این اختلال: از نارضایتی کاربران تا چالش‌های اقتصادی
این مشکل فقط یک خاموشی ساده نبود؛ تأثیرات گسترده‌ای داشت. برای مصرف‌کنندگان عادی، از دست دادن تلویزیون در وسط سریال مورد علاقه یا اخبار روزانه، واقعاً ناامیدکننده بود. هزاران کاربر در انجمن‌های آنلاین شکایت کردند و برخی حتی هزینه‌های تعمیر چند میلیونی پرداختند، هرچند گروه انتخاب قول تعمیر رایگان داد. اعتماد به برندهای داخلی کاهش یافت و بسیاری به سمت گزینه‌های خارجی روی آوردند.
از دید واردکنندگان و صنعت، وضعیت بدتر بود. گروه انتخاب گزارش داد که فروش شش‌ماهه منتهی به بهار ۱۴۰۴ حدود ۳۰ درصد افت کرده و بیش از ۷۲۰۰ نفر تعدیل نیرو شده‌اند. این بحران وابستگی صنعت ایران به واردات قطعات لوازم خانگی چینی را برجسته کرد. کارشناسان می‌گویند بدون استقلال در نرم‌افزار و داده‌ها، چنین مشکلاتی تکرار می‌شوند. برای واردکنندگان، این یعنی باید زنجیره تأمین را قوی‌تر کنند و به سمت تامین‌کنندگان پایدارتر بروند.
گروه انتخاب سریع واکنش نشان داد و در بیانیه‌های متعدد، مشکل را موقتی دانست. آن‌ها قول دادند ظرف ۴۸ ساعت حل شود، اما فرآیند طولانی‌تر شد. تا شهریور که اعلام شد بیش از ۹۰ درصد دستگاه‌ها تعمیر شده‌اند.
نتیجه‌گیری
اختلال تلویزیون‌های هوشمند دوو و اسنوا، بیش از یک مشکل فنی، زنگ خطری برای صنعت ایران بود. وابستگی به شرکای خارجی، مشکلات پرداخت و ضعف در زیرساخت‌ها، همه دست به دست هم دادند تا این بحران ایجاد شود. اما خبر خوب این است که با درس‌گیری از این رویداد، می‌توان آینده بهتری ساخت. برای مصرف‌کنندگان عادی، انتخاب برندهایی با پشتیبانی بهتر، بسیار مهم است. واردکنندگان هم باید به سمت تنوع تأمین و تمرکز روی کیفیت نرم‌افزاری بروند.